زبان یونانی ، تاریخچه شکل گیری و سیر تحول زبان یونانی
با سلام به زبان آموز خوش آمدید. امروز میخواهیم راجع زبان یونانی حرف بزنیم.
لغت یونانی آدم را ناخودآگاه یاد تمدن و فرهنگ یونان باستان می اندازد یونانی. شاید امروزه زبان پرگویشوری نباشد اما در شکل گیری زبان ها و فرهنگ های کشور های اروپایی نقش بسیار مهم و پر رنگی داشته است.
زبان یونانی امروزه حدود 13 میلیون گویشور دارد. از این تعداد، حدود 11 میلیون آن در کشور یونان است و 975 هزار نفر دیگر در جزیره قبرس و اقیلیت هایی در آلبانی، ایتالیا، ترکیه و یونانی های مهاجر در سرتاسر دنیا.
شاید خودتان ندانید، اما اگر انگلیسی بلد باشید ناخودآگاه مقداری از زبان یونانی را بلد هستنید چیزی بین 6 تا 15 درصد از لغات انگلیسی، ریشه یونانی دارند در مباحث تخصصی تر مثل علوم و تکنولوژی تعداد لغاتی که ریشه یونانی دارند بسیار زیاد است.
تاریخچه شکل گیری زبان یونانی
زبان یونانی جز شاخه زبانهای هلنیتبار خانواده زبانهای هندواروپایی هستند.
بعضی ها، زبانهای هلنیتبار را یک شاخه مجزا فقط شامل یونانی میدانند و بعضی دیگر، چند زبان نزدیک به یونانی را نیز جز این شاخه طبقه بندی میکنند توسعه و شکل گیری زبان یونانی را میتوان به چند مرحله تقسیم کرد.
نیا-یونانی
زبان نیا-یونانی از زبان نیا هندواروپایی به وجود آمده بود و درحدود هزاره سوم پیش از میلاد صحبت میشده است، یعنی چهار هزار سال پیش. در روزگاری که مردم هِلِنی به شبه جزیره بالکان مهاجرت کردند. و حتی شایدم زودتر، بسته به اینکه چه زمانی زبان نیا هندواروپایی بوجود آمد.
یونانی میسنی
یونانی میسنی، یک نوع از زبان یونانی بود که در قرن دوم پیش از میلاد در دوران تمدن میسنیها در یونان شکل گرفت اولین نوشته هایی باقی مانده از زبان یونانی متعلق به همین دوران است و به چیزی حدود 1400 سال پیش از میلاد برمیگردد. این نوشته روی کتیبه های گِلی و به خطی به اسم بی نوشته شده اند و با الفبا امروزی یونانی کاملا فرق میکند.
این نوشته ها، مدارکی است که ثابت میکند یونانی قدیمی ترین زبان زنده دنیا ست
نوشته های به زبان قدیمی تر یونانی وجود دارند، مثل سومری یا خط هیروگلیف مصری
و یا زبان اکدی اما تمام این زبان ها منقرض شده اند، در حالی که زبان یونانی تا به امروز استفاده میشود.
جایی بین اواخر دوران یونانی میسینی و اوایل یونانی باستان الفبا یونانی به این زبان اضافه شد. زمان دقیق اضافه شدن الفبا به زبان یونانی مشخص نیست اما چیزی در حدود 1100 سال پیش از میلاد است. الفبا یونانی بر اساس الفبا زبان فینیقی ها به وجود آمد به این شکل که یونانی الفبا فینیقی ها را گرفتند و مقداری اصلاح و تغییر آن را وارد یونانی کردند.
البته چند حرف اضافه تر نیز به وجود آمد که جزئی از الفبا فینیقی ها نبود اگر دقت کنید جهت قرار گیری بعضی از این حروف برعکس شده است که احتمالا به این دلیل است که زبان فینیقی از راست به چپ نوشته میشُد در حالی که زبان یونانی از چپ به راست نوشته میشود.
در آن زمان چندین الفبا منطقه مختلف نیز وجود داشت اما تا حدود قرن چهارم پیش از میلاد الفبا یونانی معیار در یونان رایج و متداول شد. در قبرس، بین قرن چهارم تا یازدهم پیش از میلاد سیستم نوشتاری دیگر به اسم خط سیپریاتیک استفاده میشُد.الفبا یونانی باعث شکل گیری بسیاری از الفبا های مهم دیگر شد. مانندِ الفبا قبطی ،الفبای سیریلیک و الفبا گاتیک.

یونانی باستان
همانطور که پیش تر اشاره کردم، در اوایل مرحله یونانی باستان بود که سیستم الفبا به زبان یونانی اضافه شد. از این سیستم از قرن 4 پیش از میلاد تا 9 بعد از میلاد استفاده میشُد.
از نظر تاریخ شناسی کشور یونان به این دوره یونان کهن گفته میشود.
قدیمی ترین آثار ادبی و اشعار غرب، متعلق به این دوران هستند دو کتاب حماسی ایلیاد و اودیسه نوشته هومر متعلق به همین دوران هستند. در آن زمان، گویش های متعددی از زبان یونانی وجود داشت مانند گویش های آتیک و آیونِکی در آتن دو کتاب ایلیاد و اودیسه به گویش یونانی هومری نوشته شده بودند. این گویش نوع خاصی از گویش آیونِکی بود که برای اشعار و آثار ادبی استفاده میشُد. در دوران یونان باستان بسیاری از مهمترین کُتُب دنیا غرب به یونانی باستان نوشته شُد شامل کتاب های سقراط، افلاطون و ارسطو و بسیاری دیگر از کُتُب منطق و ریاضیات.
یونانی کوینه
با فتوحات اسکندر در قرن چهارم پیش از میلاد نوعی از زبان یونانی، به اسم یونانی کوینه در سرتاسر قلمر یونان گسترده شد. کلمه کوینه به معنی رایج است.
این زبان بر اساس گویش های آتیک و آیونِکی بود و به عنوان زبان میانجی در سرتاسر قلمرو یونان استفاده میشُد. گویشور های این زبان بیشتر در مناطق شرقی مدیترانه قرار داشتند.
بسیاری از کُتُب مهم دنیا به یونانی کوینه نوشته شده است شامل کتُب دینی عهد جدید و کتاب هفتادگانی کتاب هفتادگانی نوعی از تورات است. زبان یونانی کوینه در دوران حکومت امپراطوری رم همچنان زبان میانجی مناطق شرقی مدیترانه باقی ماند و تا قرن پانزدهم، زبان رسمی امپراطوری بیزانس یا همان روم شرقی بود.
یونانی قرون وسطی
یونانی قرون وسطی یا همان یونانی بیزانسی در دوران امپراطوری بیزانس و از زبان یونانی کوینی شکل گرفت در این دوران، زبان گفتاری یونانی کوینی رفته رفته به یونانی مدرن تبدیل شد اما زبان نوشتاری همچنان به شکل باستانی باقی ماند.

یونانی نو
پایان امپراطوی بیزانس، نقطه شروع یونانی مدرن است. در این دوران دو نوع از زبان یونانی گسترش پیدا کردند. نوع اول یونانی دِموتیک بود که معنوی لغوی آن یعنی به وسیله مردم که همان نوعی است که به صورت روزمره توسط مردم استفاده میشود. نوع دوم کاتارووسا نام داشت که برای اشعار و آثار ادبی استفاده میشُد و شامل بعضی از خصوصیات زبان یونانی باستان بود.
این موضوع باعث به وجود آمدن اصطلاحا دوزبانگونگی شد یعنی زبان گفتاری و زبان نوشتاری مردم بسیار از هم فاصله گرفت تا سال 1976 که یونانی دِموتیک به عنوان زبان رسمی کشور یونان انتخاب شد. امروزه به آن نوع دِموتیکی، زبان یونانی معیار گفته میشود.
زبان معیار یونانی چندین گویش دارد گویش های شمالی، گویش های آتیکی-پلوپونزی گویش های جنوبی و گویش ساکونی گویش آتنی باستان و گویش قبرسی بجز گویش ساکونی، تمام گویش های یونانی از یونانی کوینی به وجود آمده اند.
با اینکه یونان تاریخ بسیار طولانی و پر حادثه ای دارد اما در مدت زمان مشابه، زبان یونانی به نسبت سایر زبان ها نسبتا کمتر دچار تغییر و تحول شده است. مردم یونان میتوانند به متون یونانی باستان نگاه کنند و بسیاری از واژگان و عبارات ها را متوجه شوند حتی اگر نتوانند جملات را به طور کامل معنی کنند دلیل تغییر بسیار کم این زبان احتمالا استفاده از زبان نوشتاری یونانی باستان است که از دوران کهن تا امروز همچنان استفاده میشود.