زبان یونانی ، تاریخچه شکل گیری و سیر تحول زبان یونانی

با سلام به زبان آموز خوش آمدید. ‏امروز میخواهیم راجع زبان یونانی حرف بزنیم.
‏لغت یونانی آدم را ناخودآگاه یاد تمدن و فرهنگ یونان باستان می اندازد ‏یونانی. شاید امروزه زبان پرگویشوری نباشد ‏اما در شکل گیری زبان ها و فرهنگ های کشور های اروپایی ‏نقش بسیار مهم و پر رنگی داشته است.

‏زبان یونانی امروزه حدود 13 میلیون گویشور دارد. ‏از این تعداد، حدود 11 میلیون آن در کشور یونان است ‏و 975 هزار نفر دیگر در جزیره قبرس ‏و اقیلیت هایی در آلبانی، ایتالیا، ترکیه ‏و یونانی های مهاجر در سرتاسر دنیا.

‏شاید خودتان ندانید، اما اگر انگلیسی بلد باشید ‏ ناخودآگاه مقداری از زبان یونانی را بلد هستنید ‏چیزی بین 6 تا 15 درصد از لغات انگلیسی، ریشه یونانی دارند ‏در مباحث تخصصی تر مثل علوم و تکنولوژی تعداد لغاتی که ریشه یونانی دارند بسیار زیاد است.

تاریخچه شکل گیری زبان یونانی

‏زبان یونانی جز شاخه زبان‌های هلنی‌تبار خانواده زبان‌های هندواروپایی هستند.
‏بعضی ها، زبان‌های هلنی‌تبار را یک شاخه مجزا فقط شامل یونانی میدانند ‏و بعضی دیگر، چند زبان نزدیک به یونانی را نیز جز این شاخه طبقه بندی میکنند ‏ ‏توسعه و شکل گیری زبان یونانی را میتوان به چند مرحله تقسیم کرد.

‏نیا-یونانی

‏زبان نیا-یونانی از زبان نیا هندواروپایی به وجود آمده بود ‏و درحدود هزاره سوم پیش از میلاد صحبت میشده است، ‏یعنی چهار هزار سال پیش. ‏در روزگاری که مردم هِلِنی به شبه جزیره بالکان مهاجرت کردند. ‏و حتی شایدم زودتر، بسته به اینکه چه زمانی زبان نیا هندواروپایی بوجود آمد.

یونانی میسنی

‏یونانی میسنی، یک نوع از زبان یونانی بود که در قرن دوم پیش از میلاد ‏در دوران تمدن میسنی‌ها در یونان شکل گرفت ‏اولین نوشته هایی باقی مانده از زبان یونانی متعلق به همین دوران است ‏و به چیزی حدود 1400 سال پیش از میلاد برمیگردد. ‏این نوشته روی کتیبه های گِلی و به خطی به اسم بی نوشته شده اند ‏و با الفبا امروزی یونانی کاملا فرق میکند.
‏این نوشته ها، مدارکی است که ثابت میکند یونانی ‏قدیمی ترین زبان زنده دنیا ست
‏نوشته های به زبان قدیمی تر یونانی وجود دارند، مثل سومری ‏یا خط هیروگلیف مصری
‏و یا زبان اکدی ‏اما تمام این زبان ها منقرض شده اند، ‏در حالی که زبان یونانی تا به امروز استفاده میشود.

‏جایی بین اواخر دوران یونانی میسینی و اوایل یونانی باستان ‏الفبا یونانی به این زبان اضافه شد. ‏زمان دقیق اضافه شدن الفبا به زبان یونانی مشخص نیست ‏اما چیزی در حدود 1100 سال پیش از میلاد است. ‏الفبا یونانی بر اساس الفبا زبان فینیقی ها به وجود آمد ‏به این شکل که یونانی الفبا فینیقی ها را گرفتند و ‏مقداری اصلاح و تغییر آن را وارد یونانی کردند.
‏البته چند حرف اضافه تر نیز به وجود آمد که جزئی از الفبا فینیقی ها نبود ‏اگر دقت کنید جهت قرار گیری بعضی از این حروف برعکس شده است ‏که احتمالا به این دلیل است که زبان فینیقی از راست به چپ نوشته میشُد ‏در حالی که زبان یونانی از چپ به راست نوشته میشود.
‏در آن زمان چندین الفبا منطقه مختلف نیز وجود داشت ‏اما تا حدود قرن چهارم پیش از میلاد ‏الفبا یونانی معیار در یونان رایج و متداول شد. ‏در قبرس، بین قرن چهارم تا یازدهم پیش از میلاد ‏سیستم نوشتاری دیگر به اسم خط سیپریاتیک استفاده میشُد.‏الفبا یونانی باعث شکل گیری بسیاری از الفبا های مهم دیگر شد. ‏مانندِ الفبا قبطی ،‏الفبای سیریلیک و الفبا گاتیک.

‏یونانی باستان

‏همانطور که پیش تر اشاره کردم، در اوایل مرحله یونانی باستان بود ‏که سیستم الفبا به زبان یونانی اضافه شد. ‏از این سیستم از قرن 4 پیش از میلاد تا 9 بعد از میلاد استفاده میشُد.
‏از نظر تاریخ شناسی کشور یونان به این دوره یونان کهن گفته میشود.
‏قدیمی ترین آثار ادبی و اشعار غرب، متعلق به این دوران هستند ‏دو کتاب حماسی ایلیاد و اودیسه نوشته هومر متعلق به همین دوران هستند. ‏در آن زمان، گویش های متعددی از زبان یونانی وجود داشت ‏ مانند گویش های آتیک و آیونِکی در آتن ‏دو کتاب ایلیاد و اودیسه به گویش یونانی هومری نوشته شده بودند. ‏این گویش نوع خاصی از گویش آیونِکی بود که برای اشعار و آثار ادبی استفاده میشُد. ‏در دوران یونان باستان ‏بسیاری از مهمترین کُتُب دنیا غرب به یونانی باستان نوشته شُد ‏شامل کتاب های سقراط، افلاطون و ارسطو ‏و بسیاری دیگر از کُتُب منطق و ریاضیات.

یونانی کوینه

‏با فتوحات اسکندر در قرن چهارم پیش از میلاد ‏نوعی از زبان یونانی، به اسم یونانی کوینه ‏ در سرتاسر قلمر یونان گسترده شد. ‏کلمه کوینه به معنی رایج است.
‏این زبان بر اساس گویش های آتیک و آیونِکی بود ‏و به عنوان زبان میانجی در سرتاسر قلمرو یونان استفاده میشُد. ‏گویشور های این زبان بیشتر در مناطق شرقی مدیترانه قرار داشتند.
‏بسیاری از کُتُب مهم دنیا به یونانی کوینه نوشته شده است ‏شامل کتُب دینی عهد جدید و کتاب هفتادگانی ‏کتاب هفتادگانی نوعی از تورات است. ‏زبان یونانی کوینه در دوران حکومت امپراطوری رم ‏همچنان زبان میانجی مناطق شرقی مدیترانه باقی ماند ‏و تا قرن پانزدهم، زبان رسمی امپراطوری بیزانس یا همان روم شرقی بود.

‏یونانی قرون وسطی

‏یونانی قرون وسطی یا همان ‏یونانی بیزانسی ‏در دوران امپراطوری بیزانس و از زبان یونانی کوینی شکل گرفت ‏در این دوران، زبان گفتاری یونانی کوینی رفته رفته به یونانی مدرن تبدیل شد ‏اما زبان نوشتاری همچنان به شکل باستانی باقی ماند.

‏یونانی نو

‏پایان امپراطوی بیزانس، نقطه شروع یونانی مدرن است. ‏در این دوران دو نوع از زبان یونانی گسترش پیدا کردند. ‏نوع اول یونانی دِموتیک بود ‏که معنوی لغوی آن یعنی به وسیله مردم ‏که همان نوعی است که به صورت روزمره توسط مردم استفاده میشود. ‏نوع دوم کاتارووسا نام داشت ‏که برای اشعار و آثار ادبی استفاده میشُد و ‏شامل بعضی از خصوصیات زبان یونانی باستان بود.
‏این موضوع باعث به وجود آمدن اصطلاحا دوزبان‌گونگی شد ‏یعنی زبان گفتاری و زبان نوشتاری مردم بسیار از هم فاصله گرفت ‏تا سال 1976 که یونانی دِموتیک به عنوان زبان رسمی کشور یونان انتخاب شد. ‏امروزه به آن نوع دِموتیکی، زبان یونانی معیار گفته میشود.
‏زبان معیار یونانی چندین گویش دارد ‏گویش های شمالی، گویش های آتیکی-پلوپونزی ‏گویش های جنوبی و گویش ساکونی ‏گویش آتنی باستان و گویش قبرسی ‏بجز گویش ساکونی، تمام گویش های یونانی از یونانی کوینی به وجود آمده اند.

‏با اینکه یونان تاریخ بسیار طولانی و پر حادثه ای دارد ‏اما در مدت زمان مشابه، زبان یونانی به نسبت سایر زبان ها ‏نسبتا کمتر دچار تغییر و تحول شده است. ‏مردم یونان میتوانند به متون یونانی باستان نگاه کنند ‏و بسیاری از واژگان و عبارات ها را متوجه شوند ‏حتی اگر نتوانند جملات را به طور کامل معنی کنند ‏دلیل تغییر بسیار کم این زبان احتمالا استفاده از زبان نوشتاری یونانی باستان ‏است که از دوران کهن تا امروز همچنان استفاده میشود.