فعل امر در ترکی استانبولی-آموزش زبان ترکی استانبولی 8
فعل امر در زبان ترکی استانبولی نیز همچون مابقی افعال از پسوندها اختصاصی ساخته میشود. باید دقت کرد که برای ضمایر اول شخص چه مفرد و چه جمع فعل امر وجود ندارد. و برای مابقی ضمایر به اشکال زیر عمل میشود:
ضمیر دوم شخص مفرد sen:
برای امری کردن فعل در دوم شخص مفرد پسوند خاصی وجود ندارد و فعل به شکل خودش میآید. مثال: Sen git!
فعل امر در ضمیر سوم شخص مفرد O:
برای امری کردن فعل در سوم شخص مفرد از چهار پسوند sın/sin/sun/sün استفاده میشود که منطبق بر اصل تطابق آوایی در زبان ترکی استانبولی به اشکال زیر خواهد بود:
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت a/ı باشد از پسوند sın برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم e/i باشد از پسوند sin برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص مفرد استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت o/u باشد از پسوند sun برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص مفرد استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم ö/ü باشد از پسوند sün برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص مفرد استفاده میشود.
مثال برای سوم شخص مفرد (O):
معنای فعل امری | فعل امری | پسوند امری | معنای فعل | بن فعل | مصدر فعل |
بخرد | alsın | sın | خریدن | al | almak |
صبر کند | beklesin | sin | صبر کردن | bekle | beklemek |
برود | gitsin | sin | رفتن | git | gitmek |
بخواند | okusun | sun | خواندن | oku | okumak |
لمس شود | dokunsun | sun | لمس زدن | dokun | dokunmak |
بیاید | gelsin | sin | آمدن | gel | gelmek |
داخل شود | girsin | sin | داخل شدن | gir | girmek |
بنویسد | yazsın | sın | نوشتن | yaz | yazmak |
فعل امر در دوم شخص جمع (siz):
برای امری کردن فعل در دوم شخص جمع از چهار پسوند ın/in/un/ün استفاده میشود که منطبق بر اصل تطابق آوایی در زبان ترکی استانبولی به اشکال زیر خواهد بود:
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت a/ı باشد از پسوند ın برای امری کردن فعل در حالت دوم شخص جمع استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم e/i باشد از پسوند in برای امری کردن فعل در حالت دوم شخص جمع استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت o/u باشد از پسوند un برای امری کردن فعل در حالت دوم شخص جمع استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم ö/ü باشد از پسوند ün برای امری کردن فعل در حالت دوم شخص جمع استفاده میشود.
تبصره- پسوند امر در دوم شخص جمع با حروف صدادار آغاز میشود لذا اگر پس از اضافه شدن به فعل دو حرف صدادار در کنار هم قرار گیرد از y میانجی استفاده میشود که در این صورت:
ın به yın تبدیل میشود
in به yin تبدیل میشود
un به yun تبدیل میشود
ün به yün تبدیل میشود
مثال برای دوم شخص جمع (siz):
معنای فعل امری در حالت دوم شخص جمع | فعل امری | پسوند امری | معنای فعل | بن فعل | مصدر فعل |
بخرید | alın | ın | خریدن | al | almak |
صبر کنید | bekleyin | yin | صبر کردن | bekle | beklemek |
بروید | gidin | in | رفتن | git | gitmek |
بخوانید | okuyun | yun | خواندن | oku | okumak |
لمس کنید | dokunun | un | لمس زدن | dokun | dokunmak |
بیایید | gelin | in | آمدن | gel | gelmek |
داخل شوید | girin | in | داخل شدن | gir | girmek |
بنویسید | yazın | ın | نوشتن | yaz | yazmak |
حالت احترام در دوم شخص جمع:
در زبان ترکی استانبولی همچون زبان فارسی برای احترام از فعل امر دوم شخص جمع استفاده میشود با این تفاوت که پسوندهای ız/iz/uz/üz به پسوندهای فعل امر در دوم شخص جمع یعنی ın/in/un/ün اضافه میشود. به عبارت دیگر:
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت a/ı باشد از پسوند ınız برای امری کردن فعل در حالت احترام دوم شخص استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم e/i باشد از پسوند iniz برای امری کردن فعل در حالت احترام دوم شخص استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت o/u باشد از پسوند unuz برای امری کردن فعل در حالت احترام دوم شخص استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم ö/ü باشد از پسوند ünüz برای امری کردن فعل در حالت احترام دوم شخص استفاده میشود.
تبصره- پسوند امر در حالت احترام در دوم شخص با حروف صدادار آغاز میشود لذا اگر پس از اضافه شدن به فعل دو حرف صدادار در کنار هم قرار گیرد از y میانجی استفاده میشود که در این صورت:
ınız به yınız تبدیل میشود
iniz به yiniz تبدیل میشود
unuz به yunuz تبدیل میشود
ünüz به yünüz تبدیل میشود
مثال برای حالت احترام در دوم شخص (siz):
معنای فعل امری در حالت احترام دوم شخص | فعل امری | پسوند امری | معنای فعل | بن فعل | مصدر فعل |
بخرید | alınız | ınız | خریدن | al | almak |
صبر کنید | bekleyiniz | yiniz | صبر کردن | bekle | beklemek |
بروید | gidiniz | iniz | رفتن | git | gitmek |
بخوانید | okuyunuz | yunuz | خواندن | oku | okumak |
لمس کنید | dokununuz | unuz | لمس زدن | dokun | dokunmak |
بیایید | geliniz | iniz | آمدن | gel | gelmek |
داخل شوید | giriniz | iniz | داخل شدن | gir | girmek |
بنویسید | yazınız | ınız | نوشتن | yaz | yazmak |
فعل امر در سوم شخص جمع (onlar):
برای امری کردن فعل در سوم شخص جمع از چهار پسوند sınlar/sinler/sunlar/sünler استفاده میشود که منطبق بر اصل تطابق آوایی در زبان ترکی استانبولی به اشکال زیر خواهد بود:
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت a/ı باشد از پسوند sınlar برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص جمع استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم e/i باشد از پسوند sinler برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص جمع استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت o/u باشد از پسوند sunlar برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص جمع استفاده میشود.
اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم ö/ü باشد از پسوند sünler برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص جمع استفاده میشود.
مثال:
معنای فعل امری در حالت دوم شخص | فعل امری | پسوند امری | معنای فعل | بن فعل | مصدر فعل |
بخرند | alsınlar | sınlar | خریدن | al | almak |
صبر کنند | beklesinler | sinler | صبر کردن | bekle | beklemek |
بروند | gidsinler | sinler | رفتن | git | gitmek |
بخوانند | okusunlar | sunlar | خواندن | oku | okumak |
لمس کنند | dokunsunlar | sunlar | لمس زدن | dokun | dokunmak |
بیایند | gelsinler | sinler | آمدن | gel | gelmek |
داخل شوند | girsinler | sinler | داخل شدن | gir | girmek |
بنویسند | yazsınlar | sınlar | نوشتن | yaz | yazmak |
در قسمت بعدی با آموزش فعل نهی در ترکی استانبولی با وب سایت موسسه مجازی زبان آموز همراه باشید.