فعل امر در ترکی استانبولی-آموزش زبان ترکی استانبولی 8

فعل امر در زبان ترکی استانبولی نیز همچون مابقی افعال از پسوندها اختصاصی ساخته می‌شود. باید دقت کرد که برای ضمایر اول شخص چه مفرد و چه جمع فعل امر وجود ندارد. و برای مابقی ضمایر به اشکال زیر عمل می‌شود:

ضمیر دوم شخص مفرد sen:

برای امری کردن فعل در دوم شخص مفرد پسوند خاصی وجود ندارد و فعل به شکل خودش می‌آید. مثال: Sen git!

فعل امر در ضمیر سوم شخص مفرد O:

برای امری کردن فعل در سوم شخص مفرد از چهار پسوند sın/sin/sun/sün استفاده می‌شود که منطبق بر اصل تطابق آوایی در زبان ترکی استانبولی به اشکال زیر خواهد بود:

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت a/ı باشد از پسوند sın برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم e/i باشد از پسوند sin برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص مفرد استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت o/u باشد از پسوند sun برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص مفرد استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم ö/ü باشد از پسوند sün برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص مفرد استفاده می‌شود.

مثال برای سوم شخص مفرد (O):

معنای فعل امری	فعل امری	پسوند امری	معنای فعل	بن فعل	مصدر فعل
بخرد	alsın	sın	خریدن	al	almak
صبر کند	beklesin	sin	صبر کردن	bekle	beklemek
برود	gitsin	sin	رفتن	git	gitmek
بخواند	okusun	sun	خواندن	oku	okumak
لمس شود	dokunsun	sun	لمس زدن	dokun	dokunmak
بیاید	gelsin	sin	آمدن	gel	gelmek
داخل شود	girsin	sin	داخل شدن	gir	girmek
بنویسد	yazsın	sın	نوشتن	yaz	yazmak

فعل امر در دوم شخص جمع (siz):

برای امری کردن فعل در دوم شخص جمع از چهار پسوند ın/in/un/ün استفاده می‌شود که منطبق بر اصل تطابق آوایی در زبان ترکی استانبولی به اشکال زیر خواهد بود:

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت a/ı باشد از پسوند ın برای امری کردن فعل در حالت دوم شخص جمع استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم e/i باشد از پسوند in برای امری کردن فعل در حالت دوم شخص جمع استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت o/u باشد از پسوند un برای امری کردن فعل در حالت دوم شخص جمع استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم ö/ü باشد از پسوند ün برای امری کردن فعل در حالت دوم شخص جمع استفاده می‌شود.

تبصره- پسوند امر در دوم شخص جمع با حروف صدادار آغاز می‌شود لذا اگر پس از اضافه شدن به فعل دو حرف صدادار در کنار هم قرار گیرد از y میانجی استفاده می‌شود که در این صورت:

ın به yın تبدیل می‌شود

in به yin تبدیل می‌شود

un به yun تبدیل می‌شود

ün به yün تبدیل می‌شود

مثال برای دوم شخص جمع (siz):

معنای فعل امری در حالت دوم شخص جمع	فعل امری	پسوند امری	معنای فعل	بن فعل	مصدر فعل
بخرید	alın	ın	خریدن	al	almak
صبر کنید	bekleyin	yin	صبر کردن	bekle	beklemek
بروید	gidin	in	رفتن	git	gitmek
بخوانید	okuyun	yun	خواندن	oku	okumak
لمس کنید	dokunun	un	لمس زدن	dokun	dokunmak
بیایید	gelin	in	آمدن	gel	gelmek
داخل شوید	girin	in	داخل شدن	gir	girmek
بنویسید	yazın	ın	نوشتن	yaz	yazmak

حالت احترام در دوم شخص جمع:

در زبان ترکی استانبولی همچون زبان فارسی برای احترام از فعل امر دوم شخص جمع استفاده می‌شود با این تفاوت که پسوندهای ız/iz/uz/üz به پسوندهای فعل امر در دوم شخص جمع یعنی ın/in/un/ün اضافه می‌شود. به عبارت دیگر:

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت a/ı باشد از پسوند ınız برای امری کردن فعل در حالت احترام دوم شخص استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم e/i باشد از پسوند iniz برای امری کردن فعل در حالت احترام دوم شخص استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت o/u باشد از پسوند unuz برای امری کردن فعل در حالت احترام دوم شخص استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم ö/ü باشد از پسوند ünüz برای امری کردن فعل در حالت احترام دوم شخص استفاده می‌شود.

تبصره- پسوند امر در حالت احترام در دوم شخص با حروف صدادار آغاز می‌‍‌شود لذا اگر پس از اضافه شدن به فعل دو حرف صدادار در کنار هم قرار گیرد از y میانجی استفاده می‌شود که در این صورت:

ınız به yınız تبدیل می‌شود

iniz به yiniz تبدیل می‌شود

unuz به yunuz تبدیل می‌شود

ünüz به yünüz تبدیل می‌شود

مثال برای حالت احترام در دوم شخص (siz):

معنای فعل امری در حالت احترام دوم شخص	فعل امری	پسوند امری	معنای فعل	بن فعل	مصدر فعل
بخرید	alınız	ınız	خریدن	al	almak
صبر کنید	bekleyiniz	yiniz	صبر کردن	bekle	beklemek
بروید	gidiniz	iniz	رفتن	git	gitmek
بخوانید	okuyunuz	yunuz	خواندن	oku	okumak
لمس کنید	dokununuz	unuz	لمس زدن	dokun	dokunmak
بیایید	geliniz	iniz	آمدن	gel	gelmek
داخل شوید	giriniz	iniz	داخل شدن	gir	girmek
بنویسید	yazınız	ınız	نوشتن	yaz	yazmak

فعل امر در سوم شخص جمع (onlar):

برای امری کردن فعل در سوم شخص جمع از چهار پسوند sınlar/sinler/sunlar/sünler استفاده می‌شود که منطبق بر اصل تطابق آوایی در زبان ترکی استانبولی به اشکال زیر خواهد بود:

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت a/ı باشد از پسوند sınlar برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص جمع استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم e/i باشد از پسوند sinler برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص جمع استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار سخت o/u باشد از پسوند sunlar برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص جمع استفاده می‌شود.

اگر آخرین حرف صدادار فعل از نوع حرف صدادار نرم ö/ü باشد از پسوند sünler برای امری کردن فعل در حالت سوم شخص جمع استفاده می‌شود.

مثال:

معنای فعل امری در حالت دوم شخص	فعل امری	پسوند امری	معنای فعل	بن فعل	مصدر فعل
بخرند	alsınlar	sınlar	خریدن	al	almak
صبر کنند	beklesinler	sinler	صبر کردن	bekle	beklemek
بروند	gidsinler	sinler	رفتن	git	gitmek
بخوانند	okusunlar	sunlar	خواندن	oku	okumak
لمس کنند	dokunsunlar	sunlar	لمس زدن	dokun	dokunmak
بیایند	gelsinler	sinler	آمدن	gel	gelmek
داخل شوند	girsinler	sinler	داخل شدن	gir	girmek
بنویسند	yazsınlar	sınlar	نوشتن	yaz	yazmak